Poetyka doświadczenia

Ryszard Nycz – teoretyk i historyk nowoczesnej literatury i kultury, profesor w UJ i IBL PAN. Autor książek: "Sylwy współczesne" (1984, 2 wyd. 1996), "Tekstowy świat" (1993, 2 wyd. 2000), "Język modernizmu" (1997, 2 wyd. 2002), "Literatura jako trop rzeczywistości" (2001, 2 wyd. 2012). W książce "Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura" zarysowuję pewną koncepcję literatury oraz propozycję jej badania w sposób, który – w założeniu – respektować ma wielorakie powiązania tej literatury, jej teorii i metod jej badania z doświadczeniowym, kulturowym, cywilizacyjnym środowiskiem formacji nowoczesnej i późno- (bądź po-)nowoczesnej. W części I formułuję pogląd na temat specyfiki przedmiotowej badań humanistycznych; pogląd wyprowadzony z tradycji dyscypliny (studiów literackich), z możliwości jej wpływowej orientacji (poetyki intertekstualne) oraz z pism T.W. Adorna, jednego z najwnikliwszych filozofów i badaczy nowoczesnej kultury. W części II projektuję zmodyfikowaną formułę uprawiania teorii literatury, która zapobiec ma tyleż jej marginalizacji, co rozparcelowaniu (podporządkowaniu zwłaszcza antropologii lub/i studiom kulturowym). W części III próbowałem określić zadania refleksji krytycznoliterackiej, wystawionej na wyzwania, jakie przed nią stawiają przemiany w funkcjach i statusie narodowej literatury, modelach tożsamości oraz w relacjach między globalnym i lokalnym wymiarem współczesnej kultury. W części IV studia przypadków krytycznie testują tradycyjne przekonanie o wyłącznie aplikacyjnym charakterze interpretacji wobec teorii. Rolę podsumowania pełni praca ostatnia "Literatura: litery lektura". Zarysowuję tu zarówno koncepcję literatury jako poetyki doświadczenia właśnie, jak i szkic teorii jej pojmowania – w ramach której, w całości praktyk i procedur jej poznawania, proponuję wyróżnić trzy osobne, pod pewnymi względami, czynności: spontanicznego rozumienia, zrygoryzowanego intelektualnie interpretowania oraz doświadczenia czytania.