(Z)rozumieć czas wolny. Przeobrażenia, tożsamość, doświadczanie

Zamysłem książki, jak wskazuje sam tytuł: Zrozumieć CZAS WOLNY. Przeobrażenia, tożsamość, doświadczanie, jest próba zrozumienia czasu wolnego w jego kluczowych wymiarach związanych z przeobrażeniami, tożsamością i doświadczaniem. Istotne staje się uzyskanie możliwie pełnego obraz czasu wolnego jako przestrzeni poznawczej, interakcyjnej, symbolicznej i emocjonalnej, aniżeli stworzenie jednej zasadniczej definicji czy sposobu myślenia na jego temat. Czerpanie inspiracji z takich orientacji teoretycznych, jak: symboliczny interakcjonizm, fenomenologia, egzystencjalizm, socjologia codzienności (Berger, Luckman 1983; Kelly 1972, 1996, 2003, 2012; Kelly, Godbey 1992; Giddens 2001, 2003; deCerteau 2008, 2011; Kaufman 2013), inspirowanie się psychologią doświadczania Csikszentmihalyi (2005), postmodernizmem (Rojek 1995, 2005, 2010), jak i teoriami granicznymi (Nippert-Eng1996; Zerubavel1991), pozwala myśleć o czasie wolnym jako o kategorii dynamicznej, społecznie i kulturowo zmiennej, lokowanej na przecięciu mikro- i makroprocesów społecznych oraz wiązać ją z dynamiką jednostkowego doświadczania. Równocześnie odwoływanie się do metodologii refleksyjnej pozwala maksymalizowa ogląd i rozumienie problematyki czasu wolnego poprzez wykorzystanie różnych metod i technik badawczych (Strauss 1993; Shaw 1997; Dupuis 1999; Freeman 2001; Giddens 2001; Fischer-Rosenthal 2005; Feighery 2006; Denzin, Lincoln 2010). Celem części pierwszej pt: Przeobrażenia jest przyglądanie się historyczno-społecznemu osadzeniu czasu wolnego. Kolejne rozdziały tej części dotyczą istotnych procesów charakteryzujących jego rozwój i dynamizujących przeobrażenia, jak: industrializacja, urbanizacja, umasowienie i technologizacja, komercjalizacja, globalizacja oraz akceleracja. Wskazane procesy przyczyniły się do tego, iż dziś stajemy przed szeregiem pytań, problemów czy wyzwań dotyczących tożsamości czasu wolnego, o czym z kolei mówi część druga, pt: Tożsamość. Jak czytelnik zauważy, celem tej części nie jest rewolucja w myśleniu o czasie wolnym, nie chce też opowiadać się po stronie kryzysu czy dezaktualizacji socjologii czasu wolnego. Chcę przede wszystkim odwołać się do kluczowych procesów w obrębie samej subdyscypliny, które w powiązaniu z ewolucją teorii i praktyki czasu wolnego, jak i dokonującymi się we współczesnej rzeczywistości przeobrażeniami pozwalają urefleksyjniać jego status. Celem trzeciej części książki pt.: Ku Metodzie jest charakterystyka założeń badawczych bazująca na perspektywie hermeneutyczno-interpretatywnej oraz metodologii refleksyjnej. Część czwarta pt.: Doświadczanie oparta jest na badaniach własnych i wprowadza czytelnika w świat znaczeń, doświadczeń i emocji wypoczynku realizowanych w różnych kontekstach sytuacyjnych. W kolejnych rozdziałach książki analizy różnych typów materiału badawczego przeplatają się ze sobą, a kolejne metody i techniki służą pogłębianiu stawianych tez czy wcześniej zgromadzonej wiedzy. Odwołuję się z jednej strony do danych zastanych, północno-amerykańskich i europejskich badań sondażowych oraz badań budżetów czasu, międzynarodowych badań porównawczych, pomniejszych europejskich projektów badawczych, jak i polskich badań opinii społecznej czy badań budżetowych. Z drugiej strony odnoszę się do własnych projektów badawczych, realizowanych w Polsce, przede wszystkim w oparciu o metodologie jakościowe, a zgłębiających codzienne rozumienie czasu wolnego. Książka jest napisana z perspektywy lokalnej, a głównym punktem odniesienia dla zawartych w niej treści są dwie dominujące tradycje czasu wolnego, mianowicie szkoła amerykańska i europejska. Warto tym samym podkreślić, iż kategoria czasu wolnego nie ma charakteru uniwersalnego, ale przypisana jest do partykularnej kulturowo, geograficznie i historycznie formy życia grupowego i społecznej organizacji określanej mianem nowoczesności. Czas wolny nabiera znaczenia w określonym typie społeczeństwa i stanowi jeden z istotnych jego aspektów.