Wykluczenie społeczne

Wykluczenie społeczne jest tematem bardzo szerokim. W ostatnich latach stało się przedmiotem zainteresowania wielu dyscyplin. Nie jest więc przypadkiem, że autorami prezentowanego zbioru są nie tylko ekonomiści-politycy społeczni, lecz również socjologowie, prawnicy, politolodzy. Problem wykluczenia społecznego i związanych z tym zagrożeń stanowi obecnie jedno z najpoważniejszych zagadnień, które nie tylko wpływają na obniżenie jakości życia, ale w skrajnych przypadkach mogą wywołać mniej lub bardziej groźne niepokoje społeczne znajdujące epilog w strajkach, niekiedy w aktach przemocy. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu jest procesem wymagającym wieloletnich i wieloaspektowych działań, których efekty nie zawsze są skuteczne, zależą bowiem od zachodzących przemian społeczno-gospodarczych, a także od postawy osób zagrożonych lub już objętych zagrożeniem społecznym. Postęp społeczny, ogólny rozwój społeczeństw, wysokie aspiracje powodują coraz większe dysproporcje między grupami ludzi zamożnych i ubogich, co przekłada się na wzrost liczby osób objętych wykluczeniem społecznym w ujęciu subiektywnym. Jak wynika z treści opracowań, pomiar wykluczenia społecznego jest trudny, wzbudza wiele wątpliwości, trudno jest znaleźć w pełni wiarygodne zobiektywizowane metody pomiaru. Stosowane wskaźniki odnoszą się najczęściej do makroskali (skala kraju), ewentualnie regionu, rzadko są dostępne informacje dla skali lokalnej. Nie ulega jednak wątpliwości, że skuteczne zapobieganie wykluczeniu społecznemu wymaga nie tylko dobrych diagnoz, monitoringu dokonujących się zmian, ale przede wszystkim działań podmiotów odpowiedzialnych za tworzenie warunków sprzyjających spójności społecznej traktowanej jako środek zaradczy przeciw wykluczeniu społecznym. Nie dziwi zatem fakt, że szczególnie dużo uwagi poświęcono problemom bezrobocia i ubóstwa jako głównym „sprawcom” wykluczenia społecznego, problemom rodziny i opieki nad dziećmi oraz kształtowania kapitału, widząc w tym ostatnim szansę zapobiegania szeroko traktowanej marginalizacji.