Wybór źródeł do dziejów ZHP. Tom I

Z recenzji prof. dr. hab. Bogusława Śliwerskiego: „Ten wybór jest znakomity. Przede wszystkim dlatego, że ma rzetelną strukturę, zgodną z me- todologią badań historycznych oraz po znakomitej kwerendzie. Dla badaczy, autorów prac dyplomowych – licencjackich, magisterskich, czy naukowych – doktorskich, habilitacyjnych stanowi ułatwienie w posługiwaniu się tekstami, do źródeł ich ulokowania już nie trzeba jeździć. To bardzo ułatwi i przyspieszy prace interpretacyjne. Redaktorka wyboru poprawnie, bo zgodnie z metodologią nauk pomocniczych historii uzasadnia swój wybór oraz wspomagające identyfikację źródeł oznakowanie tekstów. Po serii „Przywrócić pamięć” będzie to kolejne, bogate źródło wiedzy, które odsłania wyjątkowy charakter pedagogiczny harcerskiego ruchu we wszystkich jego dziedzinach i sferach oddziaływania na jego członków i kadry. To także jest wyśmienita pomoc dydaktyczna. gdyż w ramach zajęć z „historii wychowania i myśli pedagogicznej” można pracować analitycznie z konkretnymi tekstami. Nie wspominam już o za- letach tego wydania dla współczesnego harcerstwa, które w swoich debatach powinno brać pod uwagę roztropność minionych pokoleń, twórców oraz transformatywnych kontynuatorów metody harcerskiej, ale i znakomitą integralność odzwierciedlonych w dokumentach wpływów wychowawczych.” Działalność i historia Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP) są tematem licznych opracowań, są to zazwyczaj: – wspomnienia harcerek i harcerzy, drużyn, kręgów; – syntetyczne opracowania poszczególnych okresów dziejów organizacji; – wybory źródeł dziejów ZHP obejmujące fragment jego działalności. Na rynku księgarskim dostępne są także wznowienia książek harcerskich z dawnych lat, wśród których wyróżnia się seria opracowana przez Oficynę Wydawniczą „Impuls” pod hasłem „Przywrócić Pamięć”. Brak jest - w moim odczuciu – opracowania, które zawierałoby zbiór oryginalnych źródeł dotyczących dziejów ZHP, od chwili powstania stowarzyszenia do czasów współczesnych. Dlatego podjęłam próbę opracowania Wyboru źródeł do dziejów ZHP, ujętego w trzech tomach. Opublikowanie niniejszych źródeł ma na celu udostępnienie szerszemu gronu czytelników materiałów dostępnych jak dotąd nielicznym. Chciałabym w ten sposób ułatwić zainteresowanym osobom studia nad dziejami ZHP, poprzez samodzielną lekturę i własną interpretację zgromadzonych dokumentów. W niniejszym opracowaniu umieściłam źródła odnalezione podczas kwerend przeprowadzonych w latach 2005-2014 w zasobach Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN); Biblioteki i Archiwum Muzeum Harcerstwa w Warszawie (MH); w Bazie Internetowych Systemów Aktów Prawnych- ISAP; stronach internatowych ZHP, oraz we wcześniejszych publikacjach zwartych zawierających źródła. Na niniejszy Wybór źródeł do dziejów ZHP składają się następujące tomy: – pierwszy Narodziny i czas próby ruchu harcerskiego (1918–1944), składający się z dwóch części Narodziny ruchu harcerskiego (1918–1939) oraz Czas próby (1939–1944); – drugi Walka, sowietyzacja, odwilż, kryzys i upadek (1944-1988) składający się z trzech części Walka o kształt harcerstwa (1944-1947); Sowietyzacja harcerstwa (1948–1955); Odwilż, harcerstwo w socjalizmie, kryzys i upadek (1956–1988); – trzeci Odrodzenie, lata demokracji (1989–2014), stanowiący część szóstą. Okresy omówione w poszczególnych częściach zostały wyodrębnione w oparciu o periodyzacje historii harcerstwa Olgierda Fietkiewicza, Mariana Miszczuka i Bogusława Śliwerskiego. Ze względu na obszerność i dużą liczbę materiałów dotyczących dziejów ZHP, zrezygnowałam z zamieszczenia ich wszystkich i skoncentrowałam się tylko na wybranych, dlatego każda część niniejszego zbioru źródeł zawiera dokumenty sklasyfikowane według następujących kategorii: – Dokumentacja Zjazdów ZHP oraz pozjazdowe decyzje władz ZHP (ze względu na obszerność materiałów źródłowych zamieściłam tu tylko źródła odnoszące się do ideologii ZHP, pomijając np. sprawy dotyczące finansów stowarzyszenia, odznak, wydawnictw. Uchwały, wnioski i stanowiska dotyczące Statutów i Harcerskich Kodeksów umieściłam w rozdziałach ich dotyczących.); – Statuty ZHP; – Harcerskie Kodeksy. W części drugiej, trzeciej i czwartej ze względu na uwarunkowania historyczne nie można było zastosować tego klucza. Zamieszczone źródła cechuje różnorodność nazw. Celem ich ujednolicenia w spisie treści nie podaję oryginalnych tytułów dokumentów tylko uogólnione nazwy według następującego klucza: – rodzaj dokumentu (informacja, wnioski, zaproszenie, uchwały, ustalenie, list, artykuł, komentarz, rozkaz, rota i inne); – twórca (imię i nazwisko lub nazwa np. Zjazd Walny ZHP, Rada Naczelna); pomijam tytuły i stopnie naukowe oraz stopnie instruktorskie; – informacja na temat treści danego dokumentu. Oryginalne nazwy źródeł zostały umieszczone na początku każdego prezentowanego dokumentu oraz w Spisie Źródeł (Załącznik nr 1). Podaję również miejsce dostępu do źródła, używając dookreśleń: dostęp AAN w Warszawie, MH w Warszawie, zasoby własne i inne. Ze względu na zły stan fizyczny niektórych źródeł, np. blaknięcie tekstu umieszczonego na bibułce, kalce, kruszenie się papieru, czy też niska jakość druku, większość dokumentów została przeze mnie przepisana z zachowaniem oryginalnej pisowni, stylistyki źródła. W sytuacji ubytków w dokumencie lub niemożliwości odczytania go w przepisanym tekście wstawiałam wielokropek a w przypisie starałam się określić orientacyjną liczbę brakujących/nieczytelnych wyrazów. Tam gdzie stan dokumentu na to pozwolił zamieściłam skany dokumentów. Dla ułatwienia lektury i ewentualnych dalszych poszukiwań na końcu niniejszego opracowania umieszczono Chronologiczny wykaz Zjazdów ZHP (Załącznik 2) oraz Wykaz Statutów ZHP (Załącznik nr 3). Oficyna Wydawnicza "Impuls" poleca: Tom I Tom II Tom III