Transformacja gospodarki i społeczeństwa na rzecz zrównoważonego rozwoju

Dlaczego transformacja gospodarki i społeczeństwa jest konieczna dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju? Odpowiedź na tak postawione pytanie jest stosunkowo prosta, wynika bowiem z konieczności zapewnienia zgodności (spójności) pomiędzy celami, przejawami ich realizacji oraz mechanizmami rozwoju społeczno- gospodarczego. Trudniej odpowiedzieć na pytania: Jak to zrobić? Którą z dróg prowadzących do osiągania celów zrównoważonego rozwoju wybrać? Celem działalności człowieka jest jego dobro, a ściślej – dobrobyt społeczny. Chodzi jednak o to, aby działalność obecnego pokolenia, wykorzystującego zasoby materialne i niematerialne w celu poprawy swojego dobrobytu, nie pozbawiała możliwości zapewniania dobrobytu przyszłym pokoleniom. Godzeniu interesów obecnego i przyszłych pokoleń służy rozwój społeczno-gospodarczy o charakterze zrównoważonym. Rozwój jako taki nie jest celem samym w sobie, lecz drogą prowadzącą do celu. Samo określenie celu też jest problematyczne i związane z koniecznością wyboru. Powodem jest wręcz nieskończona ilość szczegółowych przejawów dobrobytu społecznego, zarówno w wymiarze globalnym, regionalnym, jak i indywidualnym. Sformułowanie celów jest tylko punktem wyjścia procesu, musimy bowiem wiedzieć, w którą stronę podążać, co chcemy osiągnąć. Starszy Seneka powiedział: „Temu, kto nie wie, do jakiego portu zmierza, nie sprzyja żaden wiatr”. Ustalenie celów, choć niełatwe, wydaje się relatywnie najłatwiejsze. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 25 września 2015 r. przyjęło rezolucję „Przekształcamy nasz świat. Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”. Sformułowano w niej 17 celów zrównoważonego rozwoju i powiązanych z nimi 169 zadań. Jak już zaznaczono, sformułowanie celów i bardziej szczegółowych zadań jest punktem wyjścia procesu. Do celów trzeba dostosować sposoby, formy i mechanizmy, czyli zaprogramować drogę dochodzenia do celów. Droga, którą obecnie świat podąża – mówiąc delikatnie – nie sprzyja osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju, dlatego trzeba ją zmienić, trzeba wybrać inną drogę. Agenda 2030 taką drogę wskazuje. Pytanie jednak, czy adekwatną wobec globalnych wyzwań? Doświadczenie dotychczasowych działań pozwala stwierdzić, że nie wystarczy do tego „zwykła” zmiana, drobna korekta. Konieczna jest transformacja rozumiana jako gruntowna zmiana, polegająca na przekształcaniu wymaganych obszarów gospodarki i społeczeństwa w kierunku nowych form życia społecznego, a ściślej – sposobów, form i mechanizmów sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi. Przeobrażenia te powinny dotyczyć zarówno spraw społecznych, ekonomicznych, ekologicznych, politycznych, technologicznych, jak i informacyjnych oraz mentalnych. Należy pamiętać, że każda transformacja jest zmianą, ale nie każda zmiana jest transformacją.