Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE

Książka jest kontynuacją projektu, którego pierwsza część została opublikowana na początku 2018 r. – Wniosek Komisji Europejskiej w sprawie wszczęcia w stosunku do Polski procedury art. 7 TUE. Ramy prawno-polityczne (Warszawa 2018). We wspomnianej wyżej publikacji omówiono również zwięźle zakres naruszeń praworządności w Polsce, wynikających z działań podejmowanych przez PiS, który stał się podstawą uzasadnionego wniosku Komisji Europejskiej i zarazem wystosowania kolejnych zaleceń adresowanych do polskiego rządu. W niniejszej książce poddano analizie rozwój sytuacji ustrojowej w Polsce od stycznia 2018 r. Z analizy tej wynika, że „dialog” prowadzony przez Komisję zamienił się w „monolog” Komisji (i innych organizacji międzynarodowych), na który rząd nie reaguje. Paralelnie do międzyrządowej procedury art. 7 TUE, naruszanie praworządności w Polsce staje się w coraz większym stopniu przedmiotem procedur uruchamianych przed Trybunałem Sprawiedliwości UE. Te właśnie problemy są głównym przedmiotem rozważań w niniejszej książce. Najpierw przypomina się rudymentarne informacje o statusie i roli Trybunału Sprawiedliwości UE, bowiem w tzw. narracji politycznej znaczenie Trybunału bywa wypaczane, a jego rola podważana. Następnie szczegółowej analizie poddano najnowsze orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, w którym Trybunał potwierdził swoją kompetencję do zajmowania się kwestią praworządności (w tym przede wszystkim niezależności sądownictwa) jako ważnej „dziedziny objętej prawem Unii” (art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE): wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 27 lutego 2018 r. w sprawie C-64/16 Associaçao Sindical dos Juízes Portugueses przeciwko Tribunal de Conta) oraz wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 25 lipca 2018 r. w sprawie C-216/18 PPU LM (sprawa Celmer), w którym Trybunał wskazał, że sądy państw członkowskich mogą brać pod uwagę stan praworządności w państwie członkowskim, uzależniając od tego zakres realizacji współpracy określonej prawem UE. Następstwa wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-216/18 PPU LM (sprawa Celmer) nie ograniczają się do Europejskiego Nakazu Aresztowania. Wskazuje on na możliwości uzależnienia zakresu korzystania ze środków i procedur unijnej przestrzeni prawnej od stanu praworządności w Polsce. Podsumowanie książki zawiera natomiast wnioski natury politycznej i prawnej wynikające z poprzedzających rozdziałów, odwołujące się do następstw narastającego stanu niepraworządności w Polsce w kontekście członkostwa w Unii Europejskiej.