Pełnomocnictwo procesowe w postępowaniu cywilnym

„W prawie procesowym cywilnym pełnomocnictwo ma bardzo istotny wpływ na kształt przepisów o pismach procesowych, doręczeniach, kosztach procesu, posiedzeniach sądowych, dowodach, orzeczeniach i środkach zaskarżenia, jak też odgrywa istotną rolę w postępowaniu mediacyjnym (ugodowym) oraz egzekucyjnym. Większość przepisów dotyczących w swej warstwie językowej stron procesu dotyczy również pełnomocników, gdyż ich czynności podejmowane w ramach udzielonego pełnomocnictwa procesowego „są czynnościami strony”. Z tego względu w opis pełnomocnictwa wplata się stosowanie niemal wszystkich przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących stron, np. o nadużyciu prawa procesowego, o przywróceniu terminu, o odraczaniu posiedzeń, o dowodach, o środkach zaskarżenia itd.”. Z wprowadzenia Pełnomocnictwo procesowe – obok spełniania swojej pierwotnej, naturalnej funkcji pomocy stronom i ich zastępowania przed sądem – urzeczywistnia konstytucyjne prawo do sądu we wszystkich jego przejawach, wspierając skuteczność ochrony sądowej oraz umacniając i w znacznym stopniu legitymizując międzynarodowe gwarancje prawa do sprawiedliwego i rzetelnego procesu. Ustanawianie pełnomocnika i udzielanie pełnomocnictwa procesowego to czynności procesowe „dnia codziennego”, a funkcje pełnomocnictwa, zarówno w samym postępowaniu, jak i w ramach szeroko rozumianej ochrony prawnej, mają bardzo istotne znaczenie. Autor przedstawia tę instytucję, poddając analizie konstrukcję pełnomocnictwa procesowego oraz jego miejsce w porządku prawnym wraz ze szczegółowymi odniesieniami do źródeł kształtujących polską tradycję prawno-procesową, a także – z intencją prawnoporównawczą – do unormowań prawa procesowego cywilnego (sądowego) obowiązującego w wielu krajach europejskich. Publikację kończą liczne postulaty de lege ferenda, które mogą stanowić dla ustawodawcy użyteczny przewodnik w celu dokonania niezbędnych zmian w instytucji pełnomocnictwa procesowego. W książce uwzględniono zmiany wprowadzone ustawą z 9.03.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 614) dotyczące: rozszerzenia zakresu pełnomocnictwa procesowego ustanowionego przez sąd w postępowaniu przed sądem powszechnym – umocowanie pełnomocnika ustanowionego przez sąd obecnie obejmuje uprawnienie i – ewentualnie – obowiązek wniesienia skargi kasacyjnej oraz udziału w postępowaniu zainicjowanym jej wniesieniem, a także uprawnienie (obowiązek) do wniesienia skargi o wznowienie postępowania; utworzenia instytucji pełnomocnictwa do doręczeń, które wyparło z Kodeksu postępowania cywilnego upoważnienie do odbioru pism oraz pojęcie osoby upoważnionej do odbioru pism sądowych. Publikacja zawiera bardzo obszerny materiał bibliograficzny, obejmujący także najdawniejsze dzieła polskiego piśmiennictwa z dziedziny szeroko rozumianego prawa procesowego. Autor doskonale korzysta z bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego. „Dysertacja służy zwalczaniu pewnych przyzwyczajeń stereotypów, eksponując pełną autonomię i niezależność norm procesowych (tzw. koncepcja postklasyczna) - ukazuje pełnomocnictwo (stosunek wielostronny, horyzontalno-wertykalny) jako instytucję prawa publicznego, akt autonomiczny, samodzielny, powstający oraz gasnący na forum sądowym. Cenne są refleksje ukazujące osadzenie pełnomocnictwa w ustroju sądów jako warunku sprawiedliwego i rzetelnego procesu, a także funkcji wspierającej skuteczność postępowania sądowego. Autor odwołuje się do praktyki sądowej oraz sposobu stosowania i wykładni przepisów o pełnomocnictwie, z ukazaniem perspektywy skuteczności podejmowanych czynności procesowych”. Z recenzji dra hab. Tadeusza Zembrzuskiego, profesora Uniwersytetu Warszawskiego