Między osobą a wspólnotą. Kategoria uczestnictwa w myśli społecznej Karola Wojtyły – Jana Pawła II

Uczestnictwo – pojęcie wprowadzone przez Karola Wojtyłę w ostatniej części traktatu Osoba i czyn – pokazuje szczególną perspektywę patrzenia tego autora na człowieka i wspólnotę. Jest to perspektywa zakreślona zdolnością człowieka do bycia i działania we wspólnocie na sposób osobowy. Wojtyła świadom, że w większości przemyśleń zawartych w ostatniej części Osoby i czynu bardziej sygnalizuje pewne problemy, aniżeli je rozwiązuje, nadał mu ostrożny tytuł Zarys teorii uczestnictwa. Sugeruje on, że refleksja nad tym aspektem teorii człowieka ma jeszcze charakter roboczy i wymaga rozwinięcia przez innych (także socjologów, ekonomistów, przedsiębiorców, prawników). Jak się później okazało, chociaż w zamiarze samego Wojtyły, Zarys teorii uczestnictwa, miał być inspiracją dla innych, faktycznie stał się on punktem odniesienia dla niego samego i formułowanych przez niego propozycji rozwiązywania problemów społecznych. Autor książki wykazuje, że kategoria uczestnictwa stanowi fundamentalny, chociaż niekiedy wprost nie przywoływany klucz, przy pomocy którego Karol Wojtyła, jako papież Jan Paweł II, chce rozwiązywać społeczne problemy, które dotykają zarówno pojedynczego człowieka, jak i całą ludzkość. Po prezentacji budzących niepokój papieża zjawisk i procesów obecnych w świecie współczesnym, przedstawiony został proponowany przez niego sposób ich przezwyciężenia, którym jest przekładana na kolejne tematy kategoria uczestnictwa. Jest ona antytezą alienacji, a jej afirmacja pozwala przezwyciężyć zarówno antynomię pomiędzy jednostką a wspólnotą, jak również jednostronne koncepcje indywidualizmu i kolektywizmu.