Legioniści i inni

W książce Legioniści i inni Autor analizuje, w jaki sposób przeżycia wojenne żołnierzy Wielkiej Wojny były w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojennego przetwarzane i jak formowały pamięć zbiorową – narracje o wspólnej przeszłości obecne w życiu społecznym i politycznym. W obu państwach odgórne interpretacje wojny jako czynu legionowego i walki o niepodległość zdominowały doświadczenia większości pozostałych żołnierzy. Legioniści uważali się za zwycięzców i bohaterów, innych traktowano raczej jako ofiary wojny. Łącząc perspektywę badań nad pamięcią zbiorową z metodami badań historycznych i historią porównawczą, Autor opisuje instytucjonalne ramy funkcjonowania pamięci zbiorowych, ich kanoniczne wykładnie oraz kulturowe źródła. Stawia też pytanie o miejsce „zapomnianej” I wojny światowej w pamięciach oraz historiografiach: polskiej, czeskiej i słowackiej. Dla obu pamięci centralna była idea wodza i służących mu wiernie żołnierzy. Obie budowały kult bohaterów (zarówno zmarłych, jak i żywych), podkreślały wagę poświęcenia dla sprawy i bohaterskiej śmierci. (…) Zbiorowa pamięć o wojnie w jej narodowych ramach była dla weteranów głównym źródłem przekonania o własnej wartości, uzasadnieniem roli pełnionej w społeczeństwie, czynnikiem nadającym sens wszystkim wojennym tragediom i odpowiedzią na pytania o politykę czy gospodarkę. Fragment Książka Marcina Jarząbka to niewątpliwie praca o dużych walorach poznawczych i wysokim poziomie naukowym. Nowe podejście badawcze, które prezentuje Autor, a tym samym i recenzowana pozycja, może stanowić szansę na włączenie się i w tym obszarze polskich historyków w nurt badań światowych dotyczących Wielkiej Wojny. dr hab. Katarzyna Sierakowska