Świadomość międzykulturowa. Od militaryzacji antropologii do antropologizacji wojska

Autorka wieloaspektowo scharakteryzowała kształtowanie się świadomości międzykulturowej oraz formy i metody jej urzeczywistniania w ramach wielonarodowych kontyngentów wojskowych. Kluczowe jest odniesienie się do ocen wpływu uwzględnienia czynnika kulturowego na efektywność operacji prowadzonych przez międzynarodowe siły wojskowe. Autorka skupiła uwagę na perspektywie antropologicznej i wojskowej. Używając metafory, można powiedzieć, że w latach 90. XX wieku doszło do otwarcia puszki Pandory z kulturą. Konsekwencje tej zmiany będą prawdopodobnie odczuwalne przez całą pierwszą połowę XXI wieku. W odniesieniu do wielonarodowych operacji wojskowych słynne, wręcz banalne już dzisiaj zdanie-hasło, używane na określenie przewagi partyzantki talibskiej: "Wy macie zegarki, my mamy czas" ─ ukazuje z całą siłą zmniejszające się znaczenie przewagi technologicznej (zegarek) nad kwestiami niematerialnymi (czas). W takiej sytuacji zasadniczą rolę odgrywa właśnie czynnik kulturowy, przesądzający o konieczności "dozbrojenia" żołnierzy w świadomość kulturową i międzykulturową. Narzędzie to nie powinno być jednak celem samym w sobie (swoistą kulturową poprawnością, równie jałową jak polityczna poprawność), lecz środkiem do celu, jakim jest przywrócenie bezpieczeństwa i możliwości rozwoju ─ z poszanowaniem lokalnych norm kulturowych ─ w państwach naznaczonych wieloletnią przemocą, biedą i brakiem perspektyw dla ludności cywilnej.