KULTURA FIZYCZNA A RODZINA

Słownik języka polskiego PWN definiuje rodzinę lakonicznie jako „małżonko-wie i ich dzieci, ogólniej też: osoby związane pokrewieństwem lub powinowactwem” . Obszerniejszą definicję pojęcia rodziny znajdziemy w Encyklopedii PWN, w której obecny jest między innymi zapis, że jest to „forma życia zbiorowego, występująca w zróżnicowanych historycznie i kulturowo formach, której istotą są dwa rodzaje więzi społecznych: małżeńska i rodzicielska, a w niektórych typach rodzin również więź powinowactwa”. Autorzy przyznają również, że „jednoznaczne zdefiniowanie rodziny jest sprawą trudną i budzącą kontrowersje” . Historycznie rodzina zawsze była ważnym, zwykle najważniejszym punktem odniesienia jej członków w relacjach ze światem. Stanowiła obszar transmisji systemu wartości danej społeczności, przysposobienia do funkcjonowania w konkretnej rzeczywistości kulturowej i cywilizacyjnej . W rodzinie jej młodsi członkowie nabywali również praktyczne umiejętności potrzebne w dalszym życiu. Patriarchalne modele rodziny w kulturze zachodniej zakładały, iż jej głową jest do-rosły mężczyzna (np. pater familias w starożytnym Rzymie), a jego małżonka oraz dzieci (a niekiedy też seniorzy rodu), są jemu podporządkowani. Najczęściej oznaczało to, iż decyzje dotyczące wychowania dzieci podejmował ojciec, choć w prak-tyce bardziej zaangażowana w ich formację była matka . W wielu historycznych społeczeństwach na pewnym etapie obowiązek wychowania dzieci, przynajmniej częściowo, przejmowały na siebie wyspecjalizowane instytucje, głównie różnego typu szkoły, jednak uwarunkowania rodzinne zawsze wywierały istotny wpływ na losy jednostki. W przeszłości rodziny w różnych stanach społecznych były również miejscami kształtowania się potrzeb związanych z aktywnością fizyczną, która towarzyszyła spontanicznej ekspresji radości, czasowi świętowania, kultywowania obyczaju związanego z rytuałami przejścia (gry i zabawy ruchowe, tańce, obrzędy weselne itp.). W historiografii, także tej odnoszącej się do kultury fizycznej, zarówno powszechnej, jak i polskiej – ze względu na specyfikę materiału źródłowego i tradycje badawcze – znajdziemy relatywnie więcej opracowań poświęconych instytucjonalnemu (np. szkolnemu) przysposobieniu do aktywności fizycznej i wychowaniu fizycznemu.Rodzina jako przestrzeń rozwoju ruchowego stanowi wdzięczne pole również do badań historycznych.