Kompost, czyli meandry myśli obywatelsko-patriotycznej

Ludziom potrzebna jest przestrzeń publiczna czytelna i zrozumiała. Dopiero system uregulowany i czytelny jest przewidywalny. Takiego systemu potrzebuje jednostka, obywatel, człowiek zorientowany na wolność, która daje mu możliwość dokonywania wyboru i zmusza go do ponoszenia odpowiedzialności, jest szansą na społeczeństwo obywatelskie i państwo prawa. Immanuel Kant pokazał, że społeczeństwo obywatelskie to społeczeństwo, w którym rezultatem wolności jest sprawiedliwość. Mędrzec z Królewca objaśnia nam tę najbardziej istotną zależność, która pozwala rozumieć rzeczywistość realną i ją diagnozować. Diagnoza wymaga rozumienia. Spóźnione i nietrafne diagnozy były przyczyną upadków imperiów. Pomylona diagnoza skutkuje błędnymi decyzjami i działaniami. To, co się zdarza jest zwykle wieloprzyczynowe i jest trudne do zdiagnozowania. Tak, jak prawie każda choroba. Wolność powoduje różnorodność wyborów i różnorodność rezultatów, co daje różnice interesów i trwałą dynamikę systemów politycznych. W układy trwale dynamiczne trwale wpisana jest entropia, więc układy te muszą mieć trwałą zdolność regulacyjną, żeby reagować na nierównowagę i konflikt. Konflikt to najpoważniejszy problem i można do niego nie dopuszczać na etapie chaosu i narastających sprzeczności, żeby nie dochodziło do konfrontacji. Konfliktu nie wolno moralizować. Nie wolno ulegać złudzeniom, że można o czymkolwiek zdecydować w sposób kategoryczny, ciągle się mylimy i im większe mamy aspiracje tym większy musimy zakładać margines błędów. Zawsze jest tylko szansa, nie ma gwarancji sukcesu. Tak ważna dla ludzi sprawiedliwość jest możliwa tylko w układach uregulowanych. Ludzie muszą mieć zawsze nadzieję, również nadzieję na sprawiedliwość. Bez nadziei nie da się żyć. Konkurencja, która jest rezultatem wolności, wymusza odpowiedzialność i dyscyplinę. Człowiek rozwija się przez zmianę. Doświadczenie zyskuje przez dokonywanie wyborów, za które ponosi odpowiedzialność i to są sytuacje najbardziej wychowawcze i najbardziej kształcące. Wymiar egzystencjalny wymusza konieczność dostępu do zasobów i uprawnień i w tym miejscu bardzo wyraźnie widać, że dostęp ten winien być zasłużony. Demokracja daje możliwości, po które trzeba się schylić i zamienić je na sukces. Na wszystko trzeba zasłużyć. Nie można lansować prawa do życia na cudzy koszt, co zwykle się robi przy pomocy wzniosłej frazeologii. Wszędzie tam, gdzie konieczne są efekty, jest niezbędna organizacja, która wymaga dyscypliny, organizacji i odpowiedzialności. Osiągnięte efekty pozwalają myśleć o aktywnej polityce społecznej, która poprzez kompromis, służy społecznej sprawiedliwości. Wolność jest kompromisem, a liberalizm i demokracja są strategią kompromisu. Rynek i konkurencja umożliwiają budowanie potencjału. Polityka jest trwałym dążeniem do przewagi i należy to uwzględniać w budowaniu warunków dla rozwoju i dla przetrwania. Gospodarka jest nieustannym dążeniem do korzyści, co daję szansę na osiągnięcie przewagi. Strategia zorientowana na przetrwanie wymaga zdolności do rozwoju, bo rozwój to optymalna szansa na siłę i dynamikę. Rozwój nie musi oznaczać zwiększania konsumpcji, a jedynie jej racjonalizację, co już jest udziałem społeczeństw o wysokim poziomie rozwoju cywilizacyjnego. Kantowska formuła społeczeństwa obywatelskiego jest formułą logicznie ścisłą i koherentną, ale może się realizować w nieskończonej liczbie wariantów, nie jest formułą zamykającą. Ciągle poszukuje się nowych pomysłów i nowych możliwości, jednak i historia i doświadczenie pokazują, że system polityczny potrzebuje wartości w oparciu o które może budować struktury, instytucje i procedury. W walce o wolność zginęły miliony ludzi i nadal jest dla człowieka wartością najważniejszą i nie widać dla niej alternatywy. Więc jest, jak jest i trzeba się tego trzymać.