O niepodległą i granicę Tom 10 Część 2

Od dwóch dekad seria „Niepodległą i granice o” stawia sobie za cel prezentowanie dokumentów ukazujących z różnych perspektyw (m.in.: politycznej, wojskowej, zagranicznej, gospodarczej) zmagań o niepodległą i suwerenną Polskę w pierwszej połowie XX wieku. Do rąk Czytelników oddajemy wydawnictwo źródłowe obejmujące całość protokołów posiedzeń rządów Rady Regencyjnej z lat 1917–1918. Publikowane materiały przybliżają fragment procesu odbudowy państwa polskiego, jakim były prace rządów Rady Regencyjnej. Chodzi o istotny przyczynek do kształtowania się polskich władz naczelnych w ostatnich miesiącach wojny. Głębokie i dynamiczne przemiany polityczne, społeczno-kulturowe i gospodarcze, które zaistniały po 1917 r., sprawiły, że kolejne gabinety uczestniczyły w procesie tworzenia nowego państwa polskiego, nie zaś prostej restytucji państwowości przedrozbiorowej; bez wątpliwości torowały drogę nowej epoce. W swej działalności na polu politycznym, wojskowym i opieki cywilnej stały się istotnymi ogniwami budującymi zalążki instytucji i przygotowującymi kadry dla administracji centralnej przyszłego niepodległego państwa. W tym kontekście istnieje możliwość spojrzenia poprzez cytowane dokumenty na kadry administracji rządowej czy – szerzej ujmując – kształtującej się elity władzy przyszłej II Rzeczypospolitej. Nasuwa się refleksja, że na tym szczeblu administracji od motywacji, zdolności do działań wspólnych, sprawności, wiedzy, a także mentalności członków rządu zależał w istotnym stopniu proces przygotowania i podejmowania decyzji. Ponadto decyzje kolejnych gabinetów, niezależnie od opinii adwersarzy politycznych, wprowadzały naród i państwo na europejską arenę życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego. To miejsce raz uzyskane stało się trwałą zdobyczą Polski i podstawą do ekspansji w kolejnych latach. Wgląd w publikowane materiały daje podstawę do stawiania pytań, w jakim stopniu decydowały czynniki zewnętrzne i czy osiągnięto to, co było możliwe. Nawet forma zapisów dokumentów tamtych lat może się stać źródłem informacji o nabierającej intensywności działalności kolejnych gabinetów. Lakoniczną formę protokołów znacząco rozszerzają załączniki, częstokroć szeroko przedstawiające stanowiska uczestników dyskusji, przebieg spraw czy sprawozdania z sytuacji. Publikowane dokumenty mogą być istotną lekturą nie tylko dla historyków i politologów, zajmujących się historią najnowszą (jedno z podstawowych źródeł dla badań okresu grudzień 1917–listopad 1918), ale również dla szerokiej rzeszy miłośników historii Polski. Rozszerzają wiedzę oraz – co ważniejsze – tworzą nowe pola naukowej refleksji.