Dziurdziowie

Eliza Orzeszkowa przedstawia białoruską wieś i jej folklor. Trafnie charakteryzuje społeczeństwo chłopskie. Powieść rozpoczyna się i kończy na sali sądowej. Bohaterowie utworu to: młoda żona kowala, wesoła i życzliwa ludziom Pietrusia, oraz żywiąca do niej różne urazy, spowodowane zazdrością i ciemnotą, chłopska rodzina Dziurdziów. Nienawiść Dziurdziów do kowalowej oraz przekonanie całej wsi, że Pietrusia jest czarownicą, prowadzi do tragedii. Wracający z odpustu pijani Dziurdziowie napadają na Pietrusię... Zdaniem autorki zbrodnia towarzyszy ciemnocie, niski poziom oświaty jest przyczyną zła.