Zainspirować naród

Edward Raczyński to jeden z najwybitniejszych polskich dyplomatów i polityków w XX w. sprawujący najwyższe funkcje na emigracji – w tym urząd Prezydenta RP – który dał się poznać również jako doskonały orator. Jego mowy wygłaszane z różnych okazji były przygotowane z wielką pieczołowitością i znawstwem. Swoje umiejętności oratorskie Raczyński zawdzięczał pochodzeniu i wykształceniu, praktyce pracy dyplomaty, a także wykazywanym zdolnościom poetyckim. W roli mówcy jawi się jako kontynuator tradycji romantycznych, człowiek urodzony w XIX w. i przez ten wiek ukształtowany. Ważnym punktem odniesienia dla Raczyńskiego były Konstytucja 3 maja oraz tradycja powstań listopadowego i styczniowego. Jednocześnie najwcześniejsze autobiograficzne odwołania, na które możemy natrafić w prezentowanych przemówieniach, są związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości i wydarzeniami 11 listopada 1918 r., których był świadkiem. Przez całe niemal dorosłe życie Raczyński pozostawał w służbie II Rzeczypospolitej, a służył jej na wiele sposobów, w tym także – o czym chcemy przypomnieć w tym tomie – słowem. Fragment ze Wstępu Wstęp i opracowanie naukowe Kinga Czechowska i Krzysztof Kania