Jan z Tęczyna

W powieści historycznej „Jan z Tęczyna” Niemcewicz nakreślił panoramiczny obraz czasów Zygmunta Augusta. W centrum postawił postać Jana Chrzciciela Tęczyńskiego, znanego wcześniej głównie z poematu Jana Kochanowskiego, zmarłego w 1563 r. w duńskim więzieniu. Autor czerpał z wielu wzorów: sięgnął do powieści scottowskiej – stąd splecenie fikcji literackiej z historią i drobiazgowe opisy. Wątki miłosne opisane są w konwencji romansu sentymentalnego, natomiast towarzyszący głównemu bohaterowi grand hiszpański jest wzorowany na postaciach Cervantesa. Z kolei historia obłąkanego Eryka XIV stanowi przejrzystą paralelę z rządami wielkiego księcia Konstantego w Królestwie.