Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli

Publikacja omawia badania zrealizowane przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi na losowej próbie ponad 1200 nauczycieli szkół publicznych z całego kraju. W książce przedstawiono wyniki aktualnej diagnozy stanu pozytywnych (salutogennych) i negatywnych (stresorów) czynników środowiska pracy nauczycieli. Dane uzupełniono o analizę jakości relacji nauczyciel – uczeń, także w zakresie przemocy w tym wymiarze. Omówiono również konsekwencje oddziaływania warunków pracy na nauczycieli, w tym poziom wypalenia zawodowego. Publikacja zawiera także propozycje praktycznych rozwiązań w kwestii redukcji ujemnego wpływu środowiska pracy nauczyciela na jego dobrostan. Niniejsza książka na podstawie wyników aktualnych reprezentatywnych badań na dużej próbie nauczycieli opisuje, jak spostrzegają oni pozytywne i negatywne czynniki występujące w ich miejscu pracy. Podjęto w niej dyskusję na temat związków między warunkami pracy nauczyciela a relacją nauczyciel – uczeń. Ponieważ z założenia prezentowana publikacja ma mieć wymiar praktyczny, czytelnika zainteresowanego metodologią zrealizowanych badań odsyłamy do aneksu, gdzie przedstawiono podstawowe informacje dotyczące schematu badawczego, doboru próby i zastosowanych narzędzi. […] Pragniemy, aby głównymi odbiorcami książki były osoby zajmujące się planowaniem i organizacją pracy nauczycieli na różnych poziomach – od systemowego po zarządzanie konkretną placówką oświatową. Staraliśmy się zatem uzyskać kompromis – przedstawiamy rzetelne dane naukowe jednak w przystępnej formie, świadomie rezygnując z niektórych dyskusji teoretycznych czy bardziej skomplikowanych metod analizy uzyskanych wyników. […] […] Struktura książki obejmuje rozdziały wprowadzające do zagadnień stresorów i czynników salutogennych w środowisku pracy oraz rozwiązań na rzecz wspierania dobrostanu nauczyciela w środowisku pracy. W kolejnych rozdziałach omówiono wpływ warunków pracy na nauczyciela, uwzględniając zarówno negatywne (np. poziom wypalenia zawodowego), jak i pozytywne (np. chęć ponownego wyboru zawodu) konsekwencje. Następnie dokładnie scharakteryzowano poszczególne stresory psychospołeczne w środowisku pracy. Każdy z rozdziałów dotyczących tego tematu zawiera krótkie wprowadzenie teoretyczne i odniesienie do wcześniejszych badań. Przedstawiono w nich także wybrane wyniki naszych badań i zaproponowano rozwiązania praktyczne mające na celu zapobieganie negatywnym skutkom oddziaływania określonego stresora w środowisku pracy, jego eliminację bądź redukcję. Podjęto także problematykę przemocy w relacji nauczyciel – uczeń i jej powiązania ze stanem psychospołecznych warunków pracy nauczyciela. Następnie, zachowując podobną strukturę, omówiono salutogenne elementy środowiska pracy. W rozwiązaniach praktycznych skoncentrowano się na tym, jak wspierać pozytywne aspekty środowiska pracy nauczycieli. Osobny rozdział poświęcono fizycznym warunkom pracy nauczycieli, które także, chociaż w ograniczonym zakresie, były diagnozowane w naszych badaniach prezentowanych w niniejszej publikacji. Książkę zamykają rozważania ukazujące, jak działania na rzecz dobrostanu nauczycieli mogą być realizowane w formie dobrze zaplanowanego, ustrukturyzowanego programu promocji zdrowia. […] Jacek Pyżalski Dorota Merecz