Najgłębsze, spokojne morskie dno. Próby antropologiczne

„Jest tu mowa o człowieku, stąd w tytule przymiotnik »antropologiczne«. Można spotkać pogląd, że przy szerokim rozumieniu tego terminu wszelkie dziedziny poznawcze są »antropologiczne«. Biologia, psychologia, socjologia, pedagogika czy historia – to oczywiste; ale także matematyka, chemia bądź fizyka – dyscypliny nie tyle zwrócone ku człowiekowi, co od niego wychodzące. Barbara Skarga widzi szczególną cechę kultury europejskiej właśnie w tym, że łączy ona intelektualizm z antropocentryzmem: »Albowiem to człowiek poznaje świat, człowiek pragnie ten świat zrozumieć« . Gdybym miał tak szerokie pojęcie antropologii zawęzić, wskazać kontekst, w jakim używane jest w poniższych tekstach, sądzę, że kontekst egzystencjalny byłby może najbardziej stosowny. Określenie tych tekstów mianem prób nie bierze się ze skłonności minoderyjnych. Są próbami w takim sensie, w jakim używa się tego słowa jako ekwiwalentu »eseju«. Chodzi o formę »otwartą«, bywa, że »prowizoryczną«, taką w każdym razie, która jest odwrotnością domykającej (finis) »definicji«. »Dobrze napisany esej nie musi posiadać zakończenia w postaci efektownej pointy, przejrzystego morału, zgrabnego aforyzmu«. […] Dobrze napisany esej… Próbowałem oczywiście układać zdania dające do myślenia. Jednak najbardziej chodziło mi o próbę uchwycenia zawartości kilku ważnych dla mnie pojęć”. Andrzej C. Leszczyński